Om aan de Nederlandse vraag te voldoen, worden jaarlijks tienduizenden puppy’s uit Oost-Europa geïmporteerd. Een Brabander is één van de drie machtigste leden van de Europese dierenmaffia, die goud geld verdient in de – op drugs na – meest lucratieve handel ter wereld. Peter Blasic ging op zoek naar een lief hondje bij een kofferbak verkoop.
Bron:TEKST PETER BLASIC FOTOGRAFIE ANP, ISTOCK, E.A.
#broodfokmoetstoppen
Nederland telt momenteel 1,5 miljoen honden die als huisdier worden gehouden. Bij een gemiddelde levensduur van 10 jaar voor de hond zijn jaarlijks 150.000 dieren nodig als vervanging van de populatie. Een derde tot de helft daarvan is af komstig uit Oost-Europa. Ze worden massaal en onder erbarmelijke omstandigheden naar Nederland gesmokkeld vanuit landen als Slowakije, Tsjechië of Roemenië. Dat er zo gretig in pups wordt gehandeld, komt doordat er goed mee te verdienen is, terwijl het risico gepakt te worden klein is en de straffen laag zijn. ‘Laten we eerlijk zijn: met huisdieren wordt net zo gehandeld als met alle producten. En de verdiensten zijn hoog, vooral ook omdat mensen niet weten wat ze kopen,’ zegt Milos, een handelaar die in het Tsjechische Brno woont. Hij is ervaren in het transport – of eigenlijk de illegale smokkel – van pups. Met zijn iets meer dan 50 jaar en onopvallende verschijning verwacht je niet dat hij zich met dergelijke praktijken bezighoudt. Veel meer verwacht je dat hij een kantoorbaan heeft. ‘Dat komt van pas,’ stelt hij. ‘Ik ben nog nooit opgevallen bij politiecontroles.’
101 welpen
Volgens Milos gaan er grote aantallen veel te jonge pups vanuit Oost-Europa naar Duitsland, België en Nederland. Dat de illegale puppyhandel in heel Europa schering en inslag is, blijkt wel uit recente inbeslagnames. Zo stopte de Oostenrijkse politie in februari een Slowaaks busje op weg naar Spanje, dat beladen was met 101 pups van verschillende rassen. Veel van de dieren waren nog veel te jong om te reizen – laat staan een trip van 2000 kilometer af te leggen – en zouden onderweg zijn gestorven als de politie niet op tijd had ingegrepen.
Enkele weken later was het weer raak. Deze keer hadden de Oostenrijkers te maken met een Roemeen, die 46 pups van tussen de 6 en 8 weken oud vervoerde in kartonnen dozen waarin enkele minieme luchtgaten gemaakt waren. Bestemming: Nederland. De pups waren ongechipt en de papieren onvolledig en deels vervalst.
‘Al heeft een hond een Nederlands paspoort, dat heeft helemaal niets te betekenen’
In april werden meerdere illegale transporten uit Tsjechië met als bestemming België in Duitsland onderschept, en eveneens in die maand hield de Nederlandse politie twee Turkse mannen aan die met een dozijn 7 weken oude chihuahua’s in hun auto onderweg waren. De mannen beweerden dat ze de hondjes voor hun kinderen hadden gekocht, maar konden geen paspoorten of vaccinatiepapieren overhandigen. Ook kreeg een omstreden puppyhandelaar uit Hapert door de gemeente Bladel een dwangsom van 740.000 euro opgelegd, waarna zijn honden in beslag werden genomen. De gemeente beschuldigt de handelaar van handelen in strijd met het bestemmingsplan, omdat hij honden uit het buitenland verkoopt. In het bestemmingsplan staat dat er alleen producten verkocht mogen worden die door de verkoper ‘zelf zijn voortgebracht’, dus zelf gefokte honden. Volgens de gemeente importeerde de handelaar in 2015 honderd honden per week.
‘De vraag naar honden is groot, erg groot,’ zegt Milos. ‘Weliswaar willen de meeste mensen geen hond uit Oost-Europa vanwege de dubieuze reputatie, maar dat wil nog niet zeggen dat ze die niet krijgen,’ zo stelt Milos met een slinkse lach. ‘Al heeft een hond een Nederlands paspoort, dat heeft helemaal niets te betekenen,’ zegt hij. ‘Handelaren zijn heel goed in het vervalsen van paspoorten. Daarbij helpt het ook dat er veel vervalste inentingsstickers in omloop zijn. Die zijn niet van echt te onderscheiden.’
Dierenmaffia
Die stelling wordt ook onderschreven door verschillende dierenartsen, die met afschuw spreken over de praktijken van de illegale handelaren. Sommige dierenartsen hebben het zelfs over de ‘dierenmaffia’, daarmee verwijzend naar een tendens van criminelen die in plaats van drugs en vrouwen in dieren gaan handelen. De meeste dierenartsen zijn dan ook bang voor de handelaren. De Tilburgse dierenarts Kevin Zimmerman wil zijn verhaal wel kwijt, omdat hij vindt dat het eens afgelopen moet zijn met alle wantoestanden die met de illegale smokkel gepaard gaan. Zimmerman (‘Niet mijn echte naam, de represailles van handelaren kunnen heel bruut zijn’) heeft ervaring met malafide puppyhandelaren en is omwille van zijn openhartigheid al persoonlijk bedreigd. Hij stelt dat de Oost-Europese handelaren zo bedreven zijn in het vervalsen van paspoorten dat zelfs de beste dierenarts de echtheid ervan niet kan achterhalen. ‘De stickers in het paspoort die aangeven dat de pup is geënt, zijn hele goede vervalsingen uit Azië. Maar in werkelijkheid wordt er niet ingeënt,’ zegt Zimmerman. ‘Handelaren willen verdienen en besparen dus op alle kosten. Daarom voeren ze de pups ook veel te jong in. Dat scheelt weer voeding.’
Doodgewone personenauto’s vervoeren vaak ladingen illegale puppy’s.
Het gevolg is dat veel illegaal ingevoerde puppy’s ziek worden. Het toekomstige baasje eindigt bij de dierenarts met een hond die kennelhoest, hondsdolheid of zelfs parvo heeft. In het laatste geval sterft het beestje binnen enkele weken. ‘Soms zijn de pups al ziek tijdens het transport. Als de handelaar ze niet meer verkocht krijgt, zet ie ze gewoon op straat,’ zo beschrijft Zimmerman het lot van de zieke pup.
Tientallen miljoenen
Ook professor diergeneeskunde Paul Overgaauw weet hoe groot het probleem van de puppyhandelaren is. Hij heeft het over wekelijkse transporten vanuit het Oostblok en een netwerk van handelaren dat de hondjes hier verspreidt. Daarbij gaat het volgens Overgaauw over aanzienlijke bedragen. ‘In Nederland worden er tientallen miljoenen mee verdiend en wereldwijd is de dierenhandel na de drugshandel de meest lucratieve handel,’ stelt hij. ‘Gemiddeld leveren de pups zo’n 500 euro op. Dus bij 75.000 pups tikt dat aardig aan. En dan heb je de puppy’s die doorvervoerd worden naar het buitenland nog niet eens meegerekend.’
Volgens Overgaauw komt de grote massa van het geld terecht bij slechts een paar spelers. Uit onderzoek van de professor blijkt dat er internationaal drie grote handelaren in Europa zijn, waarvan één in Nederland. ‘En die zit in Brabant,’ vertelt Overgaauw. ‘De handel concentreert zich hier in de provincie Noord-Brabant, door de nabijheid van de grens met België. In het Belgische grensgebied wonen verschillende dierenartsen die samenwerken met de Nederlandse handelaren,’ weet Overgaauw.
Kofferbakverkoop
Getriggerd door de uitwassen van de illegale puppyhandel besluit ik zelf de proef op de som te nemen. Getipt door een dierenarts ga ik via speurders. nl op zoek naar een pup in Brabant, die aangeboden wordt door een bepaalde ‘fokker’. Al gauw stuit ik op een nestje labradors van de bewuste aanbieder. Na een snel telefoontje blijkt het mogelijk de pups te bekijken. Nog diezelfde avond kom ik aan in een dorpje tussen Tilburg en Breda, nabij de Belgische grens. Het adres blijkt op een afgelegen loods buiten de bebouwde kom te liggen. Als ik het erf oprijd komt een oudere man – midden 60, gekreukeld overhemd en een pet op – me tegemoet. Als ik vraag naar de pups, word ik begeleid naar een auto, waar – letterlijk – een kofferbak-verkoop plaats moet vinden. In de kofferbak liggen nog twee pups, de moeder is in geen velden of wegen te bekennen. De Brabantse verkoper is niet erg praatgraag. Vragen beantwoordt hij nauwelijks, te verstaan is hij ook moeilijk. De pups lijken me nog geen 15 weken oud en dat is sinds een paar jaar een vereiste voor de import van pups uit Oost-Europa. ‘Dat is om de insleep van rabiës te voorkomen, want veel van deze honden worden in Oost- Europa niet ingeënt tegen hondsdolheid, terwijl dat daar nog wel veel voorkomt,’ zegt Milos. ‘Maar die regel haalt helemaal niets uit,’ vervolgt hij. ‘Pups in Roemenië of Bulgarije worden veel te jong op transport gezet, men houdt zich nauwelijks aan de 15-wekenregel.’
‘Veel mensen kopen een pup uit medelijden. Daarmee ondersteun je de illegale handel’
‘En de mogelijkheid op hondsdolheid en de besmetting van weer andere honden vormt ook een gevaar voor de volksgezondheid,’ zegt dierenarts Zimmerman. Tot mijn verrassing blijken de hondjes wel over een paspoort te beschikken dat hun leeftijd lijkt te bevestigen, maar een grondige blik mag ik er niet op werpen. In de gauwigheid zie ik nog net dat de hondjes uit Bulgarije afkomstig zijn, een feit dat door de zelfbenoemde fokker niet wordt gemeld. Dat is volgens Milos typisch. ‘Voor handelaren is het van belang de buitenlandse herkomst van de honden te verbergen. Die zijn niet in trek vanwege hun ziektes, dus vandaar de verkoop uit de kofferbak of een andere plek waar je de slechte leefomstandigheden niet kunt zien. Handelaren veinzen liever een Nederlandse hond aan te bieden. Dat is met alle vervalste papieren die in omloop zijn niet moeilijk. Maar ook als ze slechts beschikken over een buitenlands paspoort is de gemiddelde koper niet alert genoeg om de buitenlandse herkomst te herkennen. Handelaren focussen op het schattige aspect, het knuffelgehalte van de pup en leiden daarmee af van de formaliteiten, die als een bijzaak worden gepresenteerd,’ zo vertelt Milos.
De puppy’s worden vervoerd met een minimum aan ruimte en zuurstof.
Volgens Zimmerman worden soms ook honden gekocht die zichtbaar ziek zijn en die het niet goed hebben. ‘Dat lijkt vreemd, maar veel mensen kopen een pup uiteindelijk ook uit medelijden. Maar dat moet je natuurlijk niet doen. Daarmee ondersteun je de illegale handel. Bij verdenkingen van illegale handel is het beter de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) te waarschuwen.’
Zimmerman raadt ook aan om op eigenaardigheden te letten. ‘Aangeboden pups moeten beschikken over een paspoort. Let op aantekeningen die gemaakt zijn door een buitenlandse dierenarts, terwijl de hond zogenaamd uit Nederland komt. Dat moet je nader onderzoeken,’ zegt Zimmerman. ‘Ook moeten de vaccinatiedata overeenkomen met de opgegeven leeftijd van de pup. Zo vindt de eerste inenting doorgaans plaats na 8 weken, terwijl de enting tegen hondsdolheid volgt met 12 weken.’
‘Niet doen!’
Op het tweede adres waar ik ga kijken is – in tegenstelling tot het bezoek aan de Brabantse handelaar – op het eerste gezicht alles prima in orde. Christine, een goedlachse Nederlandse vrouw van eind 20, ontvangt me in haar rijtjeswoning in de omgeving van Rotterdam. Ze is in het bijzijn van haar twee kleine kinderen en twee grote Anatolische herders, die een middagdutje doen op de woonkamerbank. ‘Ik vind het belangrijk dat de pups een goed thuis krijgen,’ laat Christine weten. ‘Daarom werk ik ook met contracten. Die verbieden het doorverkopen van de pups. Zo probeer ik malafide handelaren tegen te werken,’ zegt ze. Inderdaad wekt deze werkwijze vertrouwen. Een contract, verplichte legitimatie bij aankoop, strafrechtelijke stappen als ik de pup doorverkoop. Wat wel vreemd is: ik mag de plek waar de pups gehouden worden niet zien. De moeder van de pups krijg ik evenmin onder ogen. ‘Dat is om de moeder en het nest niet steeds onnodig te storen. We halen gewoon een aantal pups hiernaartoe, dan kun je op je gemak een keuze maken. Dat vinden de meeste kopers ook prettiger,’ zegt Christine met een glimlach. ‘Kun je morgenmiddag terugkomen?’
De puppy’s worden vervoerd met een minimum aan ruimte en zuurstof.
Eenmaal weer buiten word ik bestormd door een passant die haar hond uitlaat. ‘Je wilt toch geen hond kopen daar?’ vraagt ze. Als ik aangeef dat wel van plan te zijn, volgt een reactie die mijn vermoeden bevestigt. ‘Niet doen! Het zijn handelaren voor broodfokkers. Die beesten worden met tientallen van ergens uit Oost-Europa aangevoerd en met veel winst hier verkocht.’
Enig recherchewerk op internet bevestigt dit beeld. Zo kom ik ook in contact met Jasper en Francien, die – tot hun grote spijt – een hond van Christine hebben gekocht. Bijna was hun hond doodgegaan. Hun pup bleek een van vele te zijn die in Oost-Europa onder erbarmelijke omstandigheden worden gefokt. Met het paspoort was gefraudeerd. Het hondje kreeg een ziekte die met de juiste vaccinatie te voorkomen was geweest. Francien: ‘We hadden gereageerd op een advertentie op Speurders. Er zaten foto’s bij van blije pups… Schattig zagen ze eruit. Ook toen we er aankwamen, zag het er netjes uit. De ontvangst was vriendelijk en er waren een paar pups die met elkaar aan het stoeien waren. Niets wekte enige argwaan.’
Braken en diarree
Jasper en Francien kochten de pup van hun keuze en waren dronken van geluk over hun nieuwe aanwinst. Maar al een week later sloeg de stemming om. Hun pup werd koortsig, kreeg neusuitvloeiingen, ging hoesten en kreeg vervolgens ook nog moeite met ademhalen. ‘Daarna volgden spijsverteringsaandoeningen; maag-darm-ontsteking met braken. En diarree,’ zegt Francien. ‘De diagnose was hondenziekte, ook wel de ziekte van Carré genoemd. Ze had er wel dood aan kunnen gaan! En volgens het entingsboekje had onze pup daar wel tegen gevaccineerd moeten zijn,’ zegt de geëmotioneerde Francien.
Volgens Zimmerman zien dierenartsen dit fenomeen wel vaker. ‘Dan komt er een hond met een Nederlands paspoort, maar alles wijst erop dat het beestje uit Oost-Europa komt: de manier waarop het is aangeboden, het ontbreken van de moederhond bij de aankoop, het beestje ziet er te jong uit en is verzwakt, dat soort dingen,’ zegt Zimmerman.
Volgens dierenwelzijnsorganisatie stichting Viervoeters worden in Oost-Europese hondenfokkerijen jaarlijks tienduizenden puppy’s geboren. Perswoordvoerster Franziska Hettmannsperger noemt de omstandigheden verschrikkelijk: ‘De moederdieren krijgen het ene nest na het andere. De hondjes worden veel te jong gescheiden van hun moeder en naar West-Europa getransporteerd, waar ze verkocht worden aan handelaren, dierenwinkels en individuen, meestal ver onder de marktprijs die een serieuze fokker zou vragen. Toch is de winstmarge enorm.’
Maar het grootste deel van de ingevoerde puppy’s is ziek, waardoor dodelijke ziektes zoals hondenziekte en het Parvo-virus het land binnenkomen. Hettmannsperger: ‘Vaak zijn de dieren niet gevaccineerd en zijn de papieren vervalst. Puppy’s die de reis overleven, vertonen vanwege de traumatische start van hun leven vaak gedragsstoornissen. Dit kan een enorme last worden voor de eigenaar.’
Blanco paspoorten
Volgens Milos is het eenvoudig om binnen de kortste keren van bijvoorbeeld een Roemeense hond een Nederlandse te maken. Milos: ‘Je neemt blanco afgestempelde paspoorten – die kun je bij sommige bevriende dierenartsen die ook in de handel zitten gewoon krijgen – en registratieformulieren mee naar Roemenië, koopt daar te jonge honden die je meteen Nederlands maakt en brengt ze hierheen. En dat alles zonder dat iemand het merkt of achteraf nog kan ontdekken.’
Ook Zimmerman kent deze praktijken. Hij vindt dan ook dat er veel te weinig wordt gedaan aan de malafide puppyhandel. ‘Illegale hondenhandel is niks nieuws. Handelaren doen het al jaren, zeer tot ongenoegen van dierenartsen en goede fokkers. Naar mijn idee mag er dan ook best wat meer prioriteit aan gegeven worden door de dierenpolitie en de NVWA.’
Dat standpunt wordt ook onderschreven door het International Fund for Animal Welfare (IFAW), dat eveneens vindt dat er te weinig gebeurt om de foute handelaren aan te pakken. ‘Het heeft hier nou eenmaal geen prioriteit,’ stelt het IFAW. ‘En het werkt enkel als het op Europees niveau wordt opgepakt.’
De diensten die zich bezighouden met handhaving vinden zelf dat ze al het mogelijke doen tegen de illegale puppyhandel. In Nederland zijn de dierenpolitie, de NVWA en de Landelijke Inspectie Dieren (LID) samen verantwoordelijk voor de aanpak van de malafide hondenhandel. Ze geven weliswaar toe dat ze illegale handelaren meestal pas ontdekken bij verkeerscontroles of door tips uit de bevolking die wijzen op een overtreding van de dierenwetgeving, maar stellen ook dat meldingen van illegale hondenhandel altijd worden opgepakt, al wordt er wel altijd eerst gekeken of een melding prioriteit heeft. ‘Zo niet, dan wordt die later opgepakt,’ aldus de dierenpolitie. Volgens de NVWA vinden er jaarlijks circa veertig transportcontroles plaats en voert zij verder samen met de politie en de LID ieder jaar enkele honderden inspecties uit bij handelaren/fokkers. Onaangekondigd welteverstaan. Volgens de NVWA beschikt zij samen met de politie over voldoende bevoegdheden om de malafide praktijken aan te pakken. ‘We bestrijden de illegale handel middels het Wetboek van Strafrecht. Dat biedt voldoende soelaas doordat er vrijwel altijd sprake is van valsheid in geschrifte en oplichting.’
Professor Overgaauw kijkt hier heel anders tegenaan. Hij stelt dat de autoriteiten (de NVWA voorop) die grote aandacht hebben voor de puppyhandel, echter juist sterk worden gehinderd door de wetgeving. ‘Dat klinkt vreemd, zeker nu de wetgeving is aangescherpt en pups nu wettelijk 15 weken oud moeten zijn voor ze het land in mogen, maar zolang er geen wettelijk geaccepteerde betrouwbare methode is voor een leeftijdsschatting stuurt de rechter in beslag genomen pups gewoon weer terug naar de handelaar,’ zegt Overgaauw.
Speciale hondenbrigade
Zo ook in het geval van de grootschalige handelaar uit Hapert, die volgens Overgaauw een spilfunctie in de Europese puppyhandel vervult. ‘Er zijn dus alternatieven nodig om de malafide handel het hoofd te kunnen bieden,’ vervolgt hij. ‘Daarom wordt er in samenwerking met de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht momenteel hard gewerkt aan een betrouwbare leeftijdsschatting van pups via het gebit.’
‘Geen serieuze fokker zou een ziek dier verkopen. Let daarom op algemene tekenen van zwakte, vocht uit ogen of neus, hoesten en traagheid’
Ook elders gaan er stemmen op voor een strengere en uitgebreidere aanpak van de illegale puppyhandel. Zo wilde het voormalige SP- Kamerlid Henk van Gerven een miljoen euro vrijmaken voor een speciaal politieteam dat zich richt op de illegale puppyhandel. ‘Louche puppyhandel vormt een toenemend probleem in Nederland. De handelaren benadelen nietsvermoedende hondenkopers en bedreigen burgers en zelfs journalisten,’ zo stelde Van Gerven eind 2016, daarmee impliciet ook verwijzend naar een illegale handelaar in het Brabantse Hapert, waar veel mensen een pup kochten die niet ingeënt bleek, en die op den duur ziek werd. Staatssecretaris Martijn van Dam voelde niet zoveel voor een speciaal politieteam en zei eerder al meer te zien in een witte lijst voor goede puppyhandelaren, zodra dit mogelijk is. Dat kan echter niet op korte termijn, omdat eerst data moeten worden verzameld. Een politieteam optuigen is volgens hem lastig. ‘Alle taken zijn van groot belang. Je kunt niet zomaar ergens anders inspecteurs weghalen.’
In afwachting van de speciale hondenbrigade heeft dierenarts Zimmerman nog enkele tips waar de toekomstige hondeneigenaar zelf op kan letten bij de aanschaf van een pup. ‘Het beste is altijd als je het moederdier en de rest van het nest te zien krijgt. Dan kun je de leefomstandigheden ook zien. Verder is het een kwestie van gezond verstand. Als iets te goedkoop lijkt om waar te zijn, dan is het dat meestal ook. Het duidt meestal op een dieronvriendelijke leefomgeving. Ook een dier in slechte gezondheidstoestand moet vragen oproepen. Geen serieuze fokker zou een ziek dier verkopen. Let daarom op algemene tekenen van zwakte, vocht uit ogen of neus, hoesten en traagheid,’ zegt Zimmerman. ‘En bij twijfel gewoon vragen of een dierenarts het beestje mag onderzoeken. Daar zal een eerlijke handelaar nooit nee tegen zeggen.’
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Op onze website hebben wij al eerder aandacht besteed aan het nieuwe dierenpaspoort.
http://puppy-kopen-vermijd-broodfok.jouwweb.nl/…/dierenpasp…